Otizm Açısından Özel Eğitimin Önemi
“Özel Eğitim”, anne babalar için genellikle, çocuklarının gelişimsel bir farklılığı olması nedeniyle gereksinim duyulan bir eğitim çerçevesi olarak bilinir. “Özel Eğitim”in adını duymak bile, aileleri kaygı ve panik duygularına itebilir. Özel Eğitimin bir meslek alanı olarak tanınması, Otizm ve Asperger gibi öykülerde öteki terapiler içindeki yeri ve önemini bilmek, ailelerin süreç içindeki yaklaşımını doğru konumlayacak ve terapi/eğitim sürecini de daha sağlıklı hale getirecektir. Çocukİstanbul Aile Danışmanlık Merkezi kurucu ortaklarından, Özel Eğitim Uzmanı ve ABA Terapisti Adem Ünlü, 2000 yılında mezun olduğu Anadolu Üniversitesi Özel Eğitim Bölümü’ne, 2017’nin ilk gününde bir ziyaret yaptı. Bu yazıda da, Özel Eğitim hakkında bilgilerimizi tazelemeyi, alan hakkında genel bir bilgi vermeyi amaçlıyoruz.
Özel Eğitim, özel eğitimsel gereksinimleri olan çocukları, kişisel farklılıkları ve gereksinimleri doğrultusunda bireyselleştirilmiş eğitim programları çerçevesinde eğitme sürecini tanımlar. Özel Eğitim süreçleri, bireysel olarak planlanan ve sistematik olarak takibi yapılan öğretme süreçlerinden oluşur. Süreç içinde, çocuk için uyarlanmış ekipmanlar, malzemeler kullanılır ve erişilebilir hale getirilen ortamlarda çalışılır. Özel Eğitimin amacı, özel gereksinimleri olan çocukların kendi potansiyellerini maksimum düzeyde gerçekleştirmelerini, okul, aile ve toplum içinde kendilerine yeten bireyler olmalarını sağlamaktır.
Özel Eğitim, özel eğitimsel gereksinimleri olan çocukları, kişisel farklılıkları ve gereksinimleri doğrultusunda bireyselleştirilmiş eğitim programları çerçevesinde eğitme sürecini tanımlar. Özel Eğitim süreçleri, bireysel olarak planlanan ve sistematik olarak takibi yapılan öğretme süreçlerinden oluşur.
Özel Eğitim, öğrenme, iletişim, duygusal, davranışsal, fiziksel ve gelişimsel alanlarda desteğe ihtiyaç duyan çocuklara yarar sağlayacak eğitim ve terapi süreçlerinin kurgulanmasında kilit bir rol oynar. Gelişimsel farklılık gösteren çocuklara sunulan terapi alternatiflerinin düzenlenmesi, bir Özel Eğitim uzmanının değerlendirmesi ile yapıldığında daha etkin sonuçlar alınır. Bunun nedeni Özel Eğitim uzmanının, aldığı lisans eğitimi çerçevesinde, çocuk gelişimi, gelişimsel farklılıklar, eğitim süreçleri ve farklı gelişen çocukların akranlarının içinde bulunduğu eğitim süreçlerine entegre olabilmesi için gerekenleri (kaynaştırma eğitimi) en iyi bilen kişi olmasıdır.
Yine, spesifik alanlara yoğunlaşıp bu alanlardaki sorunları çözmeyi hedefleyen diğer terapilerden faklı olarak (konuşma terapisi, duyu bütünleme, Floortime vb.) Özel Eğitim, çocuğun bireysel gereksinimlerinin daha ayrıntılı gözlendiği ve öğretim yöntemlerinin çocuğa özel olarak kurgulandığı bir çerçeve içinde yapılmalıdır. Başka bir deyişle Özel Eğitim uzmanı, her çocuğu ayrı bir birey olarak okuyabilen, yaşadığı güçlükleri ve özel gereksinimleri dikkatli bir gözlem gücüyle gün yüzüne çıkarabilen biri olmalıdır. Özel Eğitim uzmanın içgörüsü, çocuğun bireysel gereksinimlerini değerlendirme ve okuma becerisi, gözlem gücü ve deneyimi, terapi ve eğitim sürecinin sağlıklı yürütülmesinde kilit rol oynar.
Gelişimsel farklılık gösteren çocuklara sunulan terapi alternatiflerinin düzenlenmesi, bir Özel Eğitim uzmanının değerlendirmesi ile yapıldığında daha etkin sonuçlar alınır.
Türkiye’de Özel Eğitim alanında açılan ilk bölümlerden biri de Anadolu Üniversitesi’ndedir. Anadolu Üniversitesi özel eğitim öğretmeni yetiştirme programı ilk olarak 1983 yılında açılmıştır. Bu program, 1989 yılından bu yana Eğitim Fakültesi’nde Özel Eğitim Bölümü içerisinde sürdürülmektedir. Bölümün Zihin Engelliler Öğretmenliği ile İşitme Engelliler Öğretmenliği programlarında lisans eğitimi verilmektedir. Buna ek olarak Zihin Engelliler, İşitme Engelliler, Üstün Zekâlılar Öğretmenliği, Erken Çocuklukta Özel Eğitim ve Gelişimsel Yetersizlikleri Olan Çocukların Öğretmenliği (II. Öğretim-Uzaktan Eğitim) alanlarında yüksek lisans programları; Zihin Engelliler, İşitme Engelliler ve Üstün Zekâlılar Öğretmenliği alanlarında doktora programları bulunmaktadır. Sosyal Bilimler Enstitüsü bünyesinde ise Uygulama Davranış Analizi lisansüstü programı sürdürülmektedir. Özel Eğitim Bölümünden mezun olan özel eğitim öğretmenleri, Türkiye’de Millî Eğitim Bakanlığına bağlı devlet veya özel özel eğitim kurumlarında çalışabilmekteler.