Yaygın Gelişimsel Bozukluk ve Destekleyici Olarak Sanat

Yaygın gelişimsel bozukluk (Otistik SpektrumBozukluğu) tanısı içinde yer alan çocuklarla çalışılırken çocuğun birden fazla gelişim alanında gelişme göstermesini hedefleriz. Bunlar öncelikle sosyal iletişim becerileridir. Sonrasında akademik beceriler, özbakım becerileri, kaba motor becerileri ve günlük yaşam becerileri sayılabilir. Peki, bu gelişimsel alanlar sanat yoluyla nasıl desteklenebilir?

Yaygın gelişimsel bozukluk, otizm, hiperaktivite, dikkat eksikliği gibi nedenlerden dolayı çocuklarımız farklı gelişim gösteriyor olabilir. Çocuklarımızın bağımsızlaşabilmesi için onlara akademik, sosyal, iletişim ve ince motor becerileri alanında birçok beceri öğretmeye çalışıyoruz. Bu öğretim sürecinde bilimsel yöntemlerin uygulanması öğretimin hızı ve kalıcılığı açısından son derece önemlidir. Hangi öğretim yöntemini kullanırsak kullanalım farklı gelişim gösteren çocuklarla çalışırken bol tekrar çoğu zaman şarttır. Bu nedenle öğretim süreçleri oldukça zorlu ve kimi zaman da çocuk açısından sıkıcı olabilmektedir. Bu amaçla sanat, eğitimi destekleyen bir araç olarak kullanılabilir.

Sanat becerileri ve öğrenme

Çocuklarımızın bize ihtiyaç duymadan yaşayabilmelerini, yeni bilgi ve beceriler edinmelerini istiyoruz. Bunu kolaylaştırmanın yolu nedir? Çocuklarımız nasıl öğrenir? Bizler duyularımız yoluyla çevremizi algılar, bu algımızı belleğimizdeki eski bilgilerle birleştirir ve yeni bağlantılar kurarız. Yeni oluşan bilgi ve deneyimlerimizi de çevremizdekilerle paylaşırız. Bu paylaşımlar sırasında sosyal iletişim kurar, yeni bilgiler öğrenir ve öğretiriz. Öğrendiklerimizi ya da algıladıklarımızı çoğu zaman zihnimizde dönüştürürüz. Notaları gözümüzle okuruz, ama piyano tuşlarına parmaklarımızla basarız. Ritmi kulağımızla duyarız ancak resimde bunu renklerle ifade ederiz. Reçeli dilimizle tadarız, fakat şiirde reçelin tadını sözcükler anlatır. Bu girdi ve çıktı süreçlerini ne kadar çeşitlendirebilirsek aslında öğrenme-algılama süreçlerini de o denli geliştirmiş oluruz. Sanat aktiviteleri bu süreçte öğrenme yolunu kolaylaştıran bir araç olarak bize destek olur.

Keyifli Öğrenme

Çocuklar ilgi duydukları ve keyif aldıkları zaman daha çabuk öğrenirler. Sanat becerileri çocukların ilgilerini uyandırmak için bir araç olabilir. Farklı duyu organlarının beraber kullanıldığı bu sanat etkinlikleri dışarıdan oyun gibi algılanabilir. Oysa ki bu sanat çalışmaları çocuk gelişiminde en elzem çalışmaların başında gelmektedir. Nasıl ki yüzünü rekor kırmak için her gün sadece yüzmekle yetinmiyor, aynı zamanda kısa mesafe koluyor, ağırlıkla çalışıyor ve beslenmesine dikkat ediyorsa, aynı şekilde matematik başarısını arttırmak için de her gün matematik çalışmanın yanı sıra benzer süreçleri içeren beceriler de çalışılmalıdır. Bu beceriler çoğu zaman sadece sanat becerileri ile çalışılabilmektedir. Çalışılan sanat becerileri çocuğun algılamasını destekleyeceği için amaç olan matematik becerisini öğrenme ve kavrama hızı da artacaktır. Sanat becerileri aynı zamanda serbest zaman (boş zaman) becerileridir. Unutulmaması gereken unsur, çocuğun boş zamanarında öncelikle keyifli uğraşılarla ilgilenmesi, fakat bunu yaparken de zamanın verimli kullanılmasıdır.

Sanat etkinliklerinin destek sağlayabileceği alanlar şu şekilde sıralanabilir: 

1. Yaygın gelişimsel bozukluk tanısı almış çocukların temel ihtiyaçları

2. Bireysel eğitim programında önceliklerin belirlenmesi

3. Soyut düşüncenin geliştirilmesi

4. Çocukların ince motor becerilerinin gelişimi

5. Çocukların kalem kullanma becerilerinin gelişimi

6. Yaratıcılığın ve soyut düşüncenin gelişimi

Özel eğitim sürecini destekleyen sanat etkinlikleri, aşağıdaki alanlara odaklanır: 

1. Doğa ve sanat

2. Yaratıcılıkta malzemenin önemi ve malzeme seçimi

3. Kil, alçı, plastik, ahşap, kâğıt, gibi malzemelerin kullanımı

4. Tasarım ve tasarımın temel ilkeleri

5. Tasarımda zıtlık ve ritim

6. Nesne mekân ilişkisi