Otizmli Çocuklar ve Şaka
Otizm tanısı almış çocuklara “şaka” kavramını öğretmek, onların sosyal ve iletişimsel becerilerini geliştirmelerine yardımcı olabilir mi?
1 Nisan, birçoğumuzun aklına şaka kavramını getiren bir gün. Şaka, günlük sorunların içinde insanların gülmek ve güldürmek için kullandığı, muzipliğin ötesinde biraz da dünyanın ağırlığını tebessümle ve gülmeyle hafifletmek için kullandığı bir yöntem belki. Şaka genelde insanları güldürse de, büyük kalabalığın içinde herkesin şakalara verdiği tepkilerin de farklı olduğunu biliriz. Bunun temel nedeni, şakanın temel unsurları olan “mizah” ve “mecaz” olgularının son derece öznel kurgular olmasıdır. Temelinde soyutlama, benzetme, yer değiştirme gibi süreçlerin yattığı şaka, insanın somut dünya algısı ile oynayabilme, dünyaya farklı bakış açılarının da bulunduğunun farkında olması ile ilintilidir. Yaşantılarımızı ve en genelde hayatımızı dışarıdan, başka açılardan da izleyebileceğimiz ve değerlendirebildiğimiz sürece, tek bir algının ve bakış açısının içinde tutsak kalmayız. Oysa Otizm Spektrumu içinde tanılanmış çocukların, bu türden bir sabit algı çerçevesinden çıkamadıkları için, gündelik yaşamlarında, sosyal ve iletişim alanlarında birçok sorunla karşılaştıklarını biliyoruz. Peki Otizm tanısı almış çocuklara “şaka” kavramını öğretmek, onların sosyal ve iletişimsel becerilerini geliştirmelerine yardımcı olabilir mi?
Temelinde soyutlama, benzetme, yer değiştirme gibi süreçlerin yattığı şaka, insanın somut dünya algısı ile oynayabilme, dünyaya farklı bakış açılarının da bulunduğunun farkında olması ile ilintilidir.
Mizah, çocuk gelişiminde önemlidir!
Şakaları anlayabilmek, şaka yapabilmek ve akranları ile birlikte gülebilmek çocuklar için son derece önemlidir; bu sayede akranları ve çevrelerindeki diğer insanlarla birlikte sosyal etkileşimi girebilir ve arkadaşlıklar kurabilirler. Otizm tanısı almış çocukların, akranları ile karşılaştırıldığında daha az şaka yaptıkları, yapılan şakaları anlamadıkları gözlemlenmiştir. Bu durum, akran iletişimini ve grup etkinliklerine katılımı olumsuz etkiler. Bu durum da, sosyal ve iletişimsel anlamda daha büyük sorunlara yol açabvilir.
Yapılan çalışmalar, Otizm tanısı almış çocuklara şaka kavramının öğretilmesininin, sosyal ve iletişim becerilerinde gelişmeyi tetiklediğini ortaya koymuştur. Çocuklara şaka kavramını öğretirken, görsel materyallerden ve somut örneklerden yararlanabilirsiniz. Bu sayede, şakanın temel süreçleri ve öğeleri (mizah, soyutlama vb.) hakkında bilgi edinebilir, mecazları ve deyimleri daha rahat anlayabilir hale gelebilirler.
Çocuğunuza mizah ve şaka duygusunu kazandırmak için basit yöntemlerden yararlanabilirsiniz:
– Mizahı görselleştirin: Resimli kitaplar, görsel malzemeler kullanarak, komik olanı çocuğunuzun gözünde somutlaştırabilirsiniz.
– Birlikte birkaç şaka ezberleyin: Karşındakinin duygularını incitmeyen, içinde tekerleme unsuru da barındıran kısa şakalar üzerinde çalışılabilir,
– Deyim öğrenme: Çocuklara aşamalı bir biçimde deyimler ve anlamları öğretilebilir. Video gibi görsel materyaller bu öğrenme sürecini destekleyebilir.
– Çocuğunuza, kafası karıştığında soru sorması konusunda cesaret verin: Deyimler mecazlı deyişler olduğundan ve soyutlama içerdiğinde, anlaşılması zor olabilir. Otizm tanısı almış çocuklar bu süreçte daha da zorlanabilirler. Soru sormasını yüreklendirin.
– Pratik yapın: Otizm tanısı almış çocukların mizahı, şakaları ve deyimleri anlaması, öğrenmesi uzun bir süreç gerektirebilir. Bu yüzden öğrenilen şakaların ve deyimlerin sürekli pratik edilmesi, tekrarlanması, birlikte kullanılması önemlidir.
Mizah duygusu gelişen çocuklar daha sosyal, arkadaş canlısı ve olumlu bireyler olur. Sosyal yaşamda karşılarına çıkabilecek güçlüklerle de daha rahat mücadele edebilirler.
Günlük etkinliklerinize mizah ve şaka öğeleri katarak, çocuğunuza şaka kavramını anlaması için yeni olanaklar ve ortamlar yaratabilirsiniz. Drama çalışmaları ve sanat etkinlikleri gibi süreçler, mizah ve şaka kavramının çocuklara öğretilmesi için ideal ve destekleyici olanaklar sunar. Şaka ve mizah duygusunun gelişmesi, çocuğunuzun yaşı ilerledikçe daha da önemli bir konu haline gelir. Mizah duygusu gelişen çocuklar daha sosyal, arkadaş canlısı ve olumlu bireyler olur. Sosyal yaşamda karşılarına çıkabilecek güçlüklerle de daha rahat mücadele edebilirler.